समुद्रातील प्लास्टिक सागरी बर्फ प्रदूषित करत.
समुद्रातील प्लास्टिक सागरी बर्फ प्रदूषित करत
“सागरी बर्फ” (Marine Snow) हे पाण्याखालील जगाच्या व्यापक नैसर्गिक घटनेला दिलेले नाव आहे. पाणबुडीच्या कॅमेर्‍यांनी शोधून काढलेले आणि प्रथम नोंदवलेले, आणि पाणबुडीच्या कॅमेर्‍यांनी रेकॉर्ड केलेले, ते हलक्या हिमवर्षाव सारखे दिसते – बहुतेक पांढर्‍या ठिपक्यांचा एक अंतहीन प्रवाह, वाऱ्याच्या झुळकेत बर्फाच्या तुकड्यांप्रमाणे पाण्याखालील प्रवाहात फिरत असतो. फक्त अलीकडच्या वर्षांत शास्त्रज्ञांनी शोधून काढले आहे की या “बर्फात” प्लास्टिक (Plastic)च्या तुकड्या आणि तुकड्यांच्या वाढत्या प्रमाणाचा समावेश आहे, समुद्रातील प्लास्टिक (Ocean Plastic)चा थोडासा समजला जाणारा पैलू आहे. अर्धा मिलिमीटर आणि पाच मिलिमीटर आकाराचे प्लास्टिक (Microplastic)चे तुकडे, डोळ्यांना क्वचितच दिसत असले तरी, सागरी संशोधन जगात मायक्रोप्लास्टिक (Plastic) म्हणून ओळखले जाते, ही संज्ञा कधीकधी “एमपी” म्हणून संक्षेपित केली जाते. सायन्स डेलीच्या मते, एका अभ्यासानुसार जगातील महासागरांमध्ये मायक्रोप्लास्टिक (Microplastic)चे 24.4 ट्रिलियन वैयक्तिक तुकडे आहेत, ज्यांचे वजन अर्धा दशलक्ष टन आहे. अभ्यासात अशीही चेतावणी देण्यात आली आहे की एकूण संख्या नक्कीच खूप जास्त आहे.
पौष्टिक हिमवर्षाव
हिमवर्षाव सारख्या पांढऱ्या रंगाची झुळूक पाहणे गोताखोरांसाठी मोहक असू शकते, परंतु सागरी बर्फाचे नैसर्गिक घटक आपल्याला मानवांना थोडेसे आकर्षक वाटत नाहीत. स्मिथसोनियन संस्थेच्या म्हणण्यानुसार, ते मोठ्या प्रमाणात “कचरा, जसे की मृत आणि कुजणारे प्राणी, मल, गाळ आणि इतर सेंद्रिय वस्तूंनी बनलेले आहे.” आपल्यासाठी अप्रिय, कदाचित, परंतु सागरी बर्फ हा सागरी जीवनासाठी पोषणाचा एक महत्त्वाचा स्रोत आहे. समुद्राच्या मध्यवर्ती आणि खालच्या खोलीत, पृष्ठभागाच्या पाण्याच्या खाली, तसेच समुद्राच्या तळावरील रहिवासी राहतात. NOAA च्या महासागर सेवेने नोंदवल्याप्रमाणे, सागरी बर्फाच्या अभ्यासात असे आढळले आहे की ते कार्बन आणि नायट्रोजनने समृद्ध आहे, समुद्राच्या खोलीतील स्कॅव्हेंजर्ससह सर्व जीवनासाठी मूलभूत पोषक तत्त्वे आहेत. ही सामग्री हळूहळू खाली वाहते आणि अखेरीस समुद्राच्या तळापर्यंत पोहोचण्यास आठवडे लागू शकतात. समुद्राच्या खोलगटाखालील बहुतेक समुद्रतळ हा एक दशलक्ष वर्षांहून अधिक सहा मीटर एवढा असलेला सागरी हिमवर्षावाच्या अंतहीन शतकांनी साचलेल्या ओझने व्यापलेला आहे.
ट्रिलियन बिट्स आणि जंकचे तुकडे
वुड्स होल ओशनोग्राफिक इन्स्टिट्यूशनच्या अहवालानुसार, जेव्हा आपण समुद्रातील प्लास्टिक (Ocean Plastic)च्या हानिकारक प्रभावांचा विचार करतो, तेव्हा आम्ही विशेषत: प्लास्टिक (Plastic)चे मोठे तुकडे चित्रित करतो, जसे की पिण्याच्या कॅनसाठी रिंग केलेले प्लास्टिक (Plastic)चे कंटेनर. हे कुप्रसिद्धपणे सागरी सस्तन प्राणी, समुद्री पक्षी आणि इतर मोठ्या महासागरातील रहिवाशांना अडकवू शकतात, ज्याचे अनेकदा घातक परिणाम होतात. परंतु महासागराच्या पृष्ठभागाच्या सर्वेक्षणातून असे दिसून आले आहे की समुद्रात धुतलेल्या प्लास्टिक (Plastic)चा फक्त एक छोटासा भाग मोठ्या तरंगत्या तुकड्यांसारखा राहतो. उर्वरित भाग सूर्यप्रकाशामुळे लहान तुकड्यांमध्ये मोडला जातो आणि इतर शक्ती त्यावर कार्य करतात, अखेरीस वैयक्तिक मायक्रोप्लास्टिक (Microplastic)च्या ट्रिलियन तुकड्यांमध्ये मोडतात. प्लॅस्टिकचे इतर स्त्रोत आधीपासूनच सामग्री समुद्रापर्यंत पोहोचते तेव्हा सूक्ष्म-स्केल केलेले असतात. या लहान तुकड्यांमध्ये, प्रति वुड्स होल, टूथपेस्ट आणि बॉडी क्लीनिंग उत्पादनांमध्ये समाविष्ट केलेले “मायक्रोबीड्स” तसेच स्नॅप-ऑफ प्लास्टिक (Plastic) टॅबद्वारे उत्पादित “नर्डल्स” यांचा समावेश आहे. प्यू ट्रस्टच्या मते, समुद्रातील तीन चतुर्थांश मायक्रोप्लास्टिक (Microplastic) प्रदूषण आपण सहसा प्लास्टिक (Plastic) म्हणून विचार करत नाही अशा स्त्रोताकडून असू शकतो — म्हणजे, टायर्समधून घासणे आणि फाटणे: सिंथेटिक रबरचे तुकडे (प्लॅस्टिकचे एक प्रकार) जे महामार्गावरील वादळाच्या नाल्यांमध्ये वाहून जातात आणि शेवटी समुद्राकडे जाण्याचा मार्ग शोधतात.
प्लॅस्टिक बर्फ सतत पडतो.
समुद्रातील प्लास्टिक सागरी बर्फ प्रदूषित करत
महासागरातील प्लॅस्टिक हे विविध स्रोतांमधून येते आणि ते मायक्रोप्लास्टिक (Microplastic)च्या तुकड्यांच्या प्रमाणात मोडल्यानंतर सागरी जीवनाशी परस्परसंवादाचे एक जटिल चक्र देखील घेते. उदाहरणार्थ, प्लॅस्टिकचे तुकडे मासे किंवा इतर सागरी जीवनाद्वारे ग्रहण केले जाऊ शकतात आणि नंतर विष्ठेच्या गोळ्यांच्या रूपात उत्सर्जित केले जाऊ शकतात किंवा ते समुद्री सूक्ष्मजीवांच्या वसाहतींसाठी अँकरिंग पॉईंट प्रदान करू शकतात. त्या बदल्यात, या प्रक्रिया जटिल चक्रासाठी स्टेज सेट करू शकतात. नेचर या वैज्ञानिक नियतकालिकाने “जैविक दृष्ट्या सक्रिय प्लास्टिक (Plastic) कणांच्या वाहतुकीवर व्यापक प्रवेश/रिलीझ चक्र वर्चस्व गाजवण्याच्या आश्चर्यकारक शक्यतांबद्दल अहवाल दिला आहे.” मायक्रोप्लास्टिक (Plastic)चा तुकडा जीवाणू किंवा प्लँक्टन सारख्या जिवंत पेशींमध्ये मिसळला जातो तेव्हा बायोफौलिंग नावाची प्रक्रिया घडते. याचा परिणाम म्हणजे “प्लास्टिक (Plastic)-ऑरगॅनिक एग्रीगेट” ज्यामध्ये नकारात्मक उछाल आहे — म्हणजेच ते हळूहळू तळाशी बुडते. जसजसे मायक्रोप्लास्टिक (Plastic) खोल पाण्यात बुडते तसतसे त्याच्या सभोवतालचा दाब वाढतो आणि रासायनिक बदल घडवून आणू शकतो जे प्लॅस्टिकचे “पुनर्खनिजीकरण” करतात, ज्यामुळे बायोफौलिंग साफ होते. रिमिनरलाइज्ड प्लास्टिक (Plastic), त्याची सुरुवातीची सकारात्मक उछाल पुनर्संचयित होते, नंतर पुन्हा समुद्रात वर वाहते. एकदा ते सूर्यप्रकाशात आणि जीवन-समृद्ध वरच्या पाण्यात (युफोटिक झोन) पोहोचल्यानंतर पुन्हा बायोफौलिंग होऊ शकते आणि संपूर्ण चक्र स्वतःच पुनरावृत्ती होऊ शकते.
महासागराच्या मजल्यावर संकेत शोधत आहे
या सर्व सूक्ष्म प्रक्रिया, मोठ्या प्रमाणात महासागरांच्या गडद खोलीत घडतात, त्यांचे निरीक्षण करणे फार कठीण आहे. महासागरातील सागरी बर्फ आणि प्लॅस्टिक यावरील संशोधन अहवालात जे समोर आले आहे ते म्हणजे आपण अद्याप आपल्या शोधाच्या प्रारंभिक अवस्थेत किती आहोत. त्याच सायन्स डेली अभ्यासाने असा निष्कर्ष काढला आहे की जगातील महासागरांमध्ये 24.4 ट्रिलियन मायक्रोप्लास्टिक (Microplastic)्सचे तुकडे आहेत. त्यांचे एकत्रित वजन 82,000 ते 578,000 टन (“परंतु कदाचित त्याहून अधिक”) असण्याची शक्यता आहे. FrontiersIn.org वर नोंदवलेल्या आणखी एका अभ्यासात असे आढळून आले की “सीफ्लोर एक्सपोर्ट पोटेंशिअल” (म्हणजे सीफ्लोर ओझमध्ये सामग्री शोषून घेणारे) असे विचित्रपणे वर्णन केलेले प्लॅस्टिक जंक प्रति वर्ष 7,300 ते 420,000 मेट्रिक टन असू शकते, किंवा महासागरातील प्लास्टिक (Plastic)च्या अंदाजे एकूण वार्षिक प्रदूषणाच्या सुमारे 0.06—8.8 टक्के. त्या विस्तृत अंदाजित श्रेणी एक लुकलुकणारा पिवळा प्रकाश आहे जो आम्हाला आठवण करून देतो की संशोधक अजूनही तेथे त्यांचा मार्ग शोधत आहेत आणि आम्ही फक्त शिकण्यास सुरुवात करत आहोत. .तीच सावधगिरी महासागरातील मायक्रोप्लास्टिक (Microplastic)्सच्या संभाव्य परिणामांबद्दल अनिश्चिततेवर लागू होते, विशेषत: मत्स्यपालनासह सागरी परिसंस्थांच्या आरोग्यावर आणि आपल्या स्वतःच्या आरोग्यावर. नॅशनल जिओग्राफिकने नोंदवले आहे की प्लँक्टनपासून व्हेलपर्यंतच्या संपूर्ण सागरी जीवनात मायक्रोप्लास्टिक (Plastic) सापडले आहे. ते सीफूडमध्ये आणि पिण्याच्या पाण्यात देखील आढळले आहेत, जेथे मानक पिण्याच्या पाण्याच्या प्रक्रियेमुळे मायक्रोप्लास्टिक (Microplastic) पूर्णपणे नष्ट होत नाही. प्यू ट्रस्ट्सने नमूद केल्याप्रमाणे, मायक्रोप्लास्टिक (Plastic)मध्ये केवळ हानिकारक प्लास्टिक (Plastic) घटक समाविष्ट करण्याची क्षमता नाही; ते पर्यावरणातील इतर पदार्थ देखील शोषून घेऊ शकतात, जसे की पॉलीक्लोरिनेटेड बायफेनिल्स (पीसीबी), जे मानवांशी जोडलेले आहेत. पॅसिफिक नॉर्थवेस्ट मत्स्यपालनातील सॅल्मनच्या मरण्यासाठी टायरच्या पोशाखाने तयार होणारे मायक्रोप्लास्टिक्स कारणीभूत आहेत, ज्याला आधीच नाजूक मानले जाते, असा अहवाल प्यूने दिला आहे. वुड्स होलने पुढे असे निरीक्षण नोंदवले आहे की, ऑयस्टर आणि स्कॅलॉप्स यांसारखे फिल्टर फीड करणारे समुद्री जीव मायक्रोप्लास्टिक (Microplastic)च्या संपर्कात येतात. , आणि लोकप्रिय सीफूड आयटम म्हणून, ते त्यांना मानवांकडे देतात. मानवी अन्नसाखळीतील संपूर्ण सागरी योगदान केवळ विस्तृत रूपरेषेमध्येच ओळखले जाते – आणखी एक रहस्य ज्याचे आपण फक्त छेडछाड करू लागलो आहोत. स्पष्टपणे, महासागरातील प्लास्टिक (Ocean Plastic)च्या एकूण प्रभावामध्ये मायक्रोप्लास्टिक (Microplastic)्सची भूमिका पूर्णपणे समजून घेण्यासाठी आम्हाला आणखी मोठ्या संशोधनाची आवश्यकता आहे.
Also read:
- आपण जागे झाल्यावर आपली स्वप्ने का विसरतो?
- अनुवांशिक अभियांत्रिकीसह वूली मॅमथला परत आणणे शक्य आहे का?
1. “सागरी बर्फ” म्हणजे नक्की काय? (What exactly is “marine snow”?)
सागरी बर्फ हा समुद्राच्या पृष्ठभागाखाली दिसणारा एक मनमोहक नैसर्गिक देखावा आहे. हे पाण्याखालील बर्फवृष्टीसारखे आहे, ज्यामध्ये असंख्य लहान पांढरे ठिपके प्रवाहात फिरत आहेत आणि हळूहळू समुद्राच्या खोलीत बुडत आहेत.
2. सागरी बर्फाचा शोध कसा लागला? (How was marine snow discovered?)
सागरी बर्फाची मंत्रमुग्ध करणारी घटना प्रथम गोताखोरांनी प्रकाशात आणली ज्यांना त्याचा प्रत्यक्ष साक्षीदार होण्याचा बहुमान मिळाला. पाणबुडीच्या कॅमेर्‍यांनी नंतर हा तमाशा कॅप्चर केला, ज्यामुळे आम्हाला पाण्याखालील चमत्कार जवळून पाहता आला.
3. सागरी परिसंस्थेमध्ये सागरी बर्फ कोणती भूमिका बजावते? (What role does marine snow play in marine ecosystems?)
सागरी बर्फ आपल्याला भूक देणारा वाटत नसला तरी, समुद्राच्या मध्यवर्ती आणि खालच्या खोलीत राहणाऱ्या सागरी जीवांसाठी ही एक खरी मेजवानी आहे. कार्बन आणि नायट्रोजनने समृद्ध, सागरी बर्फ या प्राण्यांसाठी आवश्यक पोषक तत्त्वे पुरवतो.
4. सामान्य प्लास्टिक (Plastic) कचऱ्याशिवाय मायक्रोप्लास्टिक्स कुठून येतात? (Where do microplastics come from, besides typical plastic waste?)
मायक्रोप्लास्टिक्स आश्चर्यकारक स्त्रोतांकडून येतात. सामान्य प्लास्टिकच्या कचऱ्याव्यतिरिक्त, ते वैयक्तिक काळजी उत्पादनांमधील “मायक्रोबीड्स” आणि स्नॅप-ऑफ प्लास्टिक (Plastic) टॅबमधून “नर्डल्स” पासून उद्भवू शकतात. सिंथेटिक रबरचे तुकडे समुद्रात जाण्यासाठी टायरच्या पोशाखामुळेही मायक्रोप्लास्टिक (Microplastic) प्रदूषण होते.
5. मायक्रोप्लास्टिक्स महासागरात गेल्यावर त्यांचे काय होते? (What happens to microplastics once they enter the ocean?)
मायक्रोप्लास्टिक्स समुद्रात गेल्यावर ते एका गुंतागुंतीच्या प्रवासाला लागतात. ते सागरी जीवनाद्वारे ग्रहण केले जाऊ शकतात, विष्ठेच्या गोळ्यांच्या रूपात उत्सर्जित केले जाऊ शकतात, सागरी सूक्ष्मजीवांसाठी अँकरिंग पॉइंट प्रदान करतात आणि शेवटी समुद्राच्या तळाशी बुडणाऱ्या “प्लास्टिक (Plastic)-ऑर्गेनिक समुच्चय” चा भाग बनतात.
6. मायक्रोप्लास्टिक्सचा आपल्या अन्नसाखळीवर आणि मानवी आरोग्यावर कसा परिणाम होतो? (How do microplastics affect our food chain and human health?)
जेव्हा ऑयस्टर आणि स्कॅलॉप्स सारखे समुद्री प्राणी फिल्टर-फिडिंग करतात तेव्हा मायक्रोप्लास्टिक्स आपल्या अन्न साखळीत प्रवेश करू शकतात. मानवी तंदुरुस्तीवर याचा संपूर्ण परिणाम तपासण्याखाली आहे.
1 Response
[…] समुद्रातील प्लास्टिक सागरी बर्फ प्रद… […]